Öncelikle, bir inşaat tekniğinin başka tekniklere göre tamamen üstün veya avantajlı olduğunu iddia etmek doğru değildir. Çünkü, her bir yönteminin kendine özgü artıları ve eksilerinin olduğunu bilmemiz gerekir. Önemli olan, ihtiyaca uygun olan en doğru konut üretim şeklini belirlemek ve seçmektir.
Tek katlı yapılardan bahsedersek, hafif çelik yapıların betonarme yapılara göre büyük oranda avantaj sağladığını ve en çok tercih edilecek yapı tarzı olacağını kolaylıkla ifade edebiliriz. Bunun gerekçelerini aşağıda madde madde zaten bulacaksınız.
İki katlı (dubleks) yapılarda ise şu temel husus her zaman göz önünde tutulmalıdır: çelik ve betonarme yapıların statik (yük taşıyıcı) özellikleri birbirinden farklıdır.
Betonarmede yük taşıyıcı elemanlar “demir donatılı beton kolon/kirişler” iken; hafif çelik yapılarda ise duvar içine sık aralıklarla yerleştirilen “hafif çelik profiller” taşıyıcıdır. Diğer deyişle, yapı mühendisleri betonarme sistemde binayı beton kolon/kirişlere taşıtırken, çelik sistemde duvar panelinin tamamı taşıyıcı eleman olur. Bu sebeple, iki katlı çelik yapılarda duvarların belli oranda üst üste bindirilmesi prensibi statik açıdan gerekli ve daha çok arzu edilen bir özelliktir. Diğer taraftan, betonarme yapılarda sıhhi tesisatlar için bir havalandırma boşluğu bırakılması gerekirken, hafif çelik yapılarda bu tesisatlar genellikle çelik kirişler arasında geçirilebilir.
Özetle, katlı yapılarda statik ve mekanik planlamalar mimari tasarım süreciyle daha üst düzeyde etkileşim halindedir. Bu sebeple, bir dubleks yapının üretim şekline karar vermek için arsanın ve müşterinin talep ve ihtiyacına göre yapının mimari/mühendislik/mekanik bütünlüğü korunacak şekilde yönlendirme yapmak en doğrusudur.
Çelik Yapıların Avantajları:
- Çelik yapılar hafiftir ve deprem kuşağındaki bir bölge için bu husus (tek başına yeterli olmasa da) en önemli tercih sebebidir. Beton yapıların depremde yıkılmasında ve can kayıplarının artmasındaki en önemli faktör istenmeyen ağırlıktır.
- Çelik yapılar, çeliğin yüksek mukavemeti ve esneklik kabiliyeti sebebiyle daha güvenli bir yapı sistemidir. Aynı dayanıma ulaşmak betonarme yapılarda daha maliyetli ve aşırı ağırlıktan dolayı da daha risklidir.
- Çelik yapı elemanları fabrika koşullarında standartlara uygun ölçü ve değerlerde üretilirler. Deprem anında kendinden beklenen ve hesaplanabilir davranışlar gösterirler, statik hesaplamalardaki hata payı düşüktür. Betonarme yapılar çelik kadar homojen ve izotrop olmadığından statik hesaplamalardaki hata payı daha yüksektir. Beton döküldükten sonra demir donatısını denetleme işi pahalı ve zahmetlidir.
- Çelik yapılarda sütun ve kiriş olmadığı için duvarlar düzdür, net kullanım alanı daha fazladır. Mukavemeti yüksek olduğundan, tasarımcıya daha geniş mekanlar yaratma konusunda özgürlük sağlar. Betonarme yapılarda net kullanım alanında daha yüksek kayıplar oluşur. Geniş açıklıkları geçmek için büyük kesitler gerekir ve maliyetlidir.
- Çelik yapılar daha hafif olduğu için su basman maliyeti daha düşüktür. Yüksek ağırlıklar sebebiyle betonarme yapıların temel maliyetleri yüksektir, deprem şoklarına karşı temel-zemin etkileşimi daha yüksektir.
- Çelik yapılar çok daha kısa sürede inşa edilir, hava şartlarından etkilenme oranı daha düşüktür, malzemeler sudan zarar görmez. Bu da işçilik ve zaman maliyetlerini düşürür. Betonarme inşaat süresi uzun ve her türlü hava koşuluna uygun değildir, bu sebeple uzun vadeli ve daha maliyetli çözümler sunar.
- Çelik yapılar “know-how” ve kalifiye işçilik gerektirir. Üretimde çalışan işgücünün eğitimli olması gerektiğinden uygulamada hata oranı daha düşüktür. Betonarme yapılarda kalifiye olmayan işçilik görülebiliyor, bu nedenle uygulama hatası, iş kazası vs. oranları daha yüksektir.
- Çelik yapı malzemelerinin denetimi kolaydır, beton içine gizlenmediği için malzemeler üretim esnasında rahatlıkla fiziki olarak kontrol edilebilir. Betonarme yapılarda uygulama hataları sebebiyle demir ve beton kalitesinde sapmalar çok daha yüksektir.
- Çelik yapıların montaj işlemi biter bitmez tam kapasite ile kullanılabilir. Betonarme yapılarda priz süresi istenilen mukavemet değerleri için daha uzundur.
- Çelik yapıların sigorta primleri, daha güvenli yapılar olduğu gerekçesiyle, gelişmiş ülkelerde betonarme yapılara göre daha düşüktür. Ülkemizde betonarme ile diğer yapılar arasında prim farkı sadece yapının maddi değeri üzerinden yapılmaktadır.